Chị Nguyễn Thị Mười cùng chị em làm bèo hoa dâu
Trưởng thành từ Đại Xuân
Những năm 60, Hợp tác xã Đại Xuân xã Ứng Hòe, huyện Ninh Giang là đơn vị lá cờ đầu toàn miền Bắc, từ Đại Xuân, Hải Dương đã trở thành địa phương điển hình của cả nước về thâm canh lúa. Tháng 2 năm 1968, HTX Đại Xuân được Bác Hồ gửi thư khen. Trong thư, Bác viết: “Đại Xuân đã ra sức cải tạo đồng ruộng, phát triển sản xuất nông nghiệp toàn diện, tăng vụ, tăng mầu, đạt năng suất lúa cao và chăn nuôi giỏi… Bác rất vui lòng thay mặt Trung ương Đảng và Chính phủ khen ngợi các xã viên và cán bộ Đại Xuân, đã ra sức thi đua phát triển sản xuất”.
Đó là niềm vinh dự, động viên, khích lệ rất lớn đối với người dân Hải Dương, cán bộ, xã viên HTX Đại Xuân mà đa phần là phụ nữ. Bà Nguyễn Thị Mười – đội trưởng đội khoa học kỹ thuật của HTX – vẫn nhớ mãi không khí thi đua lao động sản xuất của những năm tháng đó. Với tinh thần “Một người làm việc bằng hai vì miền Nam ruột thịt”, với khí thế sôi nổi của phong trào “Ba đảm đang”, chị em phụ nữ không quản ngại khó khăn, “làm ngày không đủ, tranh thủ làm đêm”, thâm canh, tăng vụ, phát triển chăn nuôi, ngày làm thủy lợi, tối tập dân quân,… Cô gái trẻ Nguyễn Thị Mười (bà Mười sinh năm 1947) khi đó luôn đi đầu và làm nòng cốt trong việc áp dụng KHKT vào sản xuất như: nhân giống mới cho xã viên, hướng dẫn chị em cấy theo lối mới, kinh nghiệm gieo cấy lúa xuân, kỹ thuật tưới tiêu, làm thủy lợi… Áp dụng KHKT thành công, bà Mười được mời sang các xã trong huyện và sang các huyện trong tỉnh để phổ biến kinh nghiệm gieo cấy lúa xuân. Năm 1968, bà Mười cùng với bà Lư, bà Ngoãn còn được cử vào vùng tuyến lửa Vĩnh Linh hướng dẫn kỹ thuật cấy theo lối mới cho 19 xã trong thời gian 3 tháng. Bà Mười cũng đã mạnh dạn cùng chị em tự chọn, ủ và nhân giống bèo hoa dâu. Bèo hoa dâu đã được phủ kín các cánh đồng trong xã, sau đó Đại Xuân còn cung cấp giống bèo hoa dâu cho các xã trong huyện, trong tỉnh. Nhờ thả bèo, diệt được cỏ, lại giữ xốp đất, giữ ấm cho lúa, cùng với việc áp dụng KHKT năng suất lúa của Đại Xuân đã tăng từ 3-5 tấn lên “7,916 tấn/1ha” (theo thư Bác Hồ), chăn nuôi cũng được phát triển. Từ phong trào này, bà Mười đã được ngành Nông nghiệp tỉnh Hải Dương suy tôn là “Kiện tướng bèo hoa dâu”.
Trưởng thành từ HTX Đại Xuân, từ phong trào “Ba đảm đang”, là một phụ nữ giàu nghị lực, sau này, bà Mười tiếp tục thành công ở lĩnh vực chuyên môn nông nghiệp cũng như công tác lãnh đạo quản lý, trúng cử đại biểu Quốc hội khóa IV (nhiệm kỳ 1971 – 1976), được tặng thưởng Huân chương lao động hạng Ba và nhiều danh hiệu khác. Bà nghỉ hưu năm 2002, được sự động viên của gia đình và sự tín nhiệm của tổ chức, hiện bà Mười tham gia công tác tại Hội người cao tuổi tỉnh Hải Dương.
“Kiện tướng” và vận động viên cấp I
Năm 1971, hàng chục cặp cấy – đều là những thợ cấy giỏi - khắp miền Bắc tụ hội về cánh đồng Con Cá thuộc làng Gạch, xã Lai Cách (nay là thị trấn Lai Cách) để tham dự Hội thi cấy giỏi toàn miền. Thật vui mừng khi ngay tại cánh đồng quê hương, cặp cấy Hoàng Thị Huệ và Trần Thị Nga ở xã Lai Cách, huyện Cẩm Giàng đã đạt giải Nhất: mỗi người cấy được 3 sào 12 thước/ngày (8 tiếng) với tiêu chuẩn: nông gốc (2-3cm), 3 dảnh mạ/khóm, 45 – 50 khóm/1m2 và đúng phương pháp ngửa tay, chăng dây thẳng hàng. Với thành tích này, bà Huệ, bà Nga đã được Tổng cục Thể dục thể thao trao tặng danh hiệu “Kiện tướng - vận động viên cấp I”.
Trong phòng khách của gia đình bà Nga còn treo trang trọng tấm ảnh phóng to do các phóng viên Trung ương chụp lại tại Hội thi: bà Huệ vác ga cấy, bà Nga cầm dây cấy với nụ cười rạng rỡ của những cô gái tuổi mười tám đôi mươi. Biết tôi chưa hiểu rõ về những dụng cụ để cấy thời kỳ đó, bà ân cần giải thích: ga cấy thường làm bằng tre dài khoảng 2m, trên mỗi ga đóng 10 cái đinh cách đều nhau 20cm, để mắc dây và đó cũng là khoảng cách của hàng sông khi cấy, dây cấy thường làm bằng nhựa, rỗng để nổi lên mặt nước. Hai người cấy từ 2 bên dồn vào giữa ruộng, ga đặt ở 2 bờ, cứ được 3 hàng thì lại chuyển dây.
Hiện nay, gia đình bà Nga vẫn còn cấy 3 sào ruộng. Con cháu đã trưởng thành, ông bà có thể an hưởng tuổi già nhưng bà bảo còn sức khỏe, vẫn muốn gắn bó với ruộng đồng, làm nông nghiệp bây giờ cũng đỡ vất vả hơn xưa. Mỗi dịp con cháu xum vầy, bà lại kể chuyện về những ngày thi cấy, về tinh thần hăng say lao động của tất cả mọi người, không nghĩ gì cho mình, tất cả cho tiền tuyến để nhanh nhanh đánh thắng giặc Mỹ.
Nữ Trung đội trưởng
Trong lần đến thăm một hộ gia đình sản xuất kinh doanh thực phẩm có tiếng ở Khu Hạ xã Tráng Liệt, huyện Bình Giang - gia đình bác Đào Thị Kim - khi trò chuyện hàn huyên, chúng tôi mới biết mình đang có vinh dự được gặp lại người nữ Trung đội trưởng Trung đội dân quân đánh địch 34 trận và 2 lần bắn rơi máy bay Mỹ. Kể chuyện về Trung đội của mình bác Kim cho biết: Được thành lập vào cuối năm 1967 với 14 thành viên, đến 11h30 phút ngày 23/2/1968, Trung đội đã bắn cháy máy bay Mỹ ở cống Bá Thủy xã Long Xuyên huyện Bình Giang. Là một đơn vị cơ động, tác chiến trên địa bàn toàn tỉnh, sau chiến công lần 1, chị em tiếp tục di chuyển sang Tứ Kỳ, Ninh Giang. Đêm 31/3/1968, Trung đội đã bắn rơi máy bay A64 của Mỹ tại trận địa Ninh Giang, bên bờ sông Luộc. Những chiến công liên tiếp của một Trung đội nữ dân quân đều là người công giáo và đều còn rất trẻ (từ 16 đến 20 tuổi) đã làm nức lòng người dân Hải Dương. Trung đội được Hội đồng Chính phủ tặng thưởng Huân chương chiến công hạng Hai, 5 phái đoàn của các nước Liên Xô, Trung Quốc, Inđônêxia, Campuchia do Trung ương giới thiệu đã đến thăm và học tập kinh nghiệm của Trung đội, cả 14 thành viên của Trung đội cũng đã được Hội LHPN tỉnh Hải Dương trao tặng Huy hiệu “Ba đảm đang”, riêng bà Kim còn có vinh dự được tặng thưởng Huy hiệu Bác Hồ.
Khi đế quốc Mỹ ngừng ném bom bắn phá miền Bắc (1/4/1968), bà Kim cùng đồng đội lại trở về địa phương tham gia sản xuất nông nghiệp. 14 chị em đều tham gia đội kỹ thuật giống của huyện Bình Giang, bà Kim được cử phụ trách đội. Tham gia công tác Đoàn, rồi làm Bí thư xã Đoàn và 10 năm liền là Chủ tịch Hội LHPN xã Tráng Liệt, ở cương vị nào bà cũng nhiệt tình, tâm huyết. Những thành tích trong quá trình công tác và một gia đình hạnh phúc, 4 người con trai, gái là bác sĩ, giáo viên,... là nguồn động viên lớn lao giúp bà luôn sống vui, sống khỏe. Mỗi năm một lần, bà Kim và các đồng đội lại họp mặt vào ngày 31/3 để ôn lại những kỷ niệm của một thời gian khổ mà hào hùng, để chia sẻ những buồn vui trong cuộc sống.
Lời tri ân
Các thế hệ phụ nữ Hải Dương thường tự hào hát vang bài hát truyền thống “Đảm đang là gái Hải Dương”. Những tấm gương như bà Mười, bà Nga, bà Kim và hàng vạn phụ nữ “Ba đảm đang” khác của mảnh đất xứ Đông đã là chất liệu quý, là những hình tượng đẹp để nhạc sĩ Đức Minh có cảm xúc sáng tác nên một tác phẩm âm nhạc đi vào lòng người.
Được sinh ra khi đất nước đã hòa bình, chúng tôi biết và ghi nhớ rằng một trong những nguyên nhân thắng lợi quan trọng của cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, giải phóng miền Nam, thống nhất Tổ quốc đó là quân và dân ta đã phát huy truyền thống yêu nước của dân tộc, một lòng đi theo Đảng, đi theo Bác Hồ, chiến đấu dũng cảm ngoan cường, bền bỉ lao động quên mình vì độc lập, tự do của Tổ quốc, vì CNXH, vì quyền sống của con người, trong đó có một phần đóng góp không nhỏ của những người Phụ nữ Việt Nam “Anh hùng, Bất khuất, Trung hậu, Đảm đang”r
Thùy Lâm